Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις πυλώνες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, απορροφώντας σημαντικό ποσοστό του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Παρά τις πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις, η ΚΑΠ συνεχίζει να παρουσιάζει δομικές αδυναμίες, οι οποίες έχουν σοβαρές συνέπειες για χώρες όπως η Ελλάδα. Το παρόν άρθρο επιχειρεί μια εις βάθος πολιτική και θεσμική αποτίμηση των βασικών ελλειμμάτων της ΚΑΠ, παράλληλα με την ανάδειξη εναλλακτικών στρατηγικών που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν πιο αποτελεσματικά τις ελληνικές αναπτυξιακές ανάγκες στον αγροτικό τομέα.
Δομικές Αδυναμίες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής
- Υπερβολική Επικέντρωση στις Άμεσες Ενισχύσεις
Η ΚΑΠ εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε άμεσες επιδοτήσεις.Αυτό το μοντέλο ευνοεί τις μεγάλες εκμεταλλεύσεις των παλαιών κρατών-μελών, ενώ περιορίζει την ευελιξία και την ανταγωνιστικότητα των μικρών και μεσαίων παραγωγών – χαρακτηριστικό της ελληνικής γεωργικής δομής. Η άνιση κατανομή των πόρων όχι μόνο δεν συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή, αλλά εντείνει τις περιφερειακές ανισότητες.
- Θεσμική Αδράνεια και Έλλειψη Προσαρμοστικότητας
Η ΚΑΠ χαρακτηρίζεται από θεσμική ακαμψία και βραδύτητα στην ανταπόκριση σε νέες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή κρίση και οι διαταραχές στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Ειδικά για την Ελλάδα, η απουσία στοχευμένων μηχανισμών πρόβλεψης και πρόληψης γεωργικών κρίσεων καθιστά το σύστημα ευάλωτο σε εξωγενή σοκ.
- Περιβαλλοντική Αναποτελεσματικότητα
Παρά τις διακηρύξεις τα αποτελέσματα στον τομέα της περιβαλλοντικής προστασίας παραμένουν ανεπαρκή. Η εφαρμογή των οικολογικών κανονισμών είναι αποσπασματική και τυπολατρική, χωρίς ουσιαστική σύνδεση με τις τοπικές αγροοικολογικές ανάγκες, όπως αυτές της ελληνικής υπαίθρου που πλήττεται από ερημοποίηση, πυρκαγιές και εξάντληση των υδατικών πόρων.
Ειδικές Αντιφάσεις της ΚΑΠ για την Ελλάδα
Η ελληνική γεωργία χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό, γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, περιορισμένες επενδύσεις και χαμηλό επίπεδο τεχνολογικής ενσωμάτωσης. Στο πλαίσιο αυτό, η ΚΑΠ δεν παρέχει τα απαραίτητα θεσμικά εργαλεία για τη στρατηγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα. Επιπλέον, η γραφειοκρατική υπερφόρτωση και η δυσκολία απορρόφησης των κονδυλίων δυσχεραίνουν την ουσιαστική εφαρμογή των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης.
Τι θα Ήταν Ωφέλιμο για την Ελλάδα: Μια Νέα Στρατηγική Κατεύθυνση
- Επανασχεδιασμός Ενισχύσεων με Αναπτυξιακά Κριτήρια
Αντί της παθητικής επιδοματικής λογικής, η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο μοντέλο στήριξης που να βασίζεται σε αναπτυξιακά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια. Η ενίσχυση της αγροτικής επιχειρηματικότητας, της συνεταιριστικής καινοτομίας και της καθετοποίησης της παραγωγής είναι κομβικής σημασίας.
- Ψηφιοποίηση και Εκπαίδευση
Η εισαγωγή της ψηφιακής γεωργίας (precision agriculture) και η εκπαίδευση των αγροτών σε τεχνολογικά και διοικητικά εργαλεία μπορεί να επιφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Η ΚΑΠ πρέπει να στηρίξει ενεργά τέτοιες μεταρρυθμίσεις, μέσα από ειδικά προγράμματα κατάρτισης, υποδομών και συνδεσιμότητας.
- Ενίσχυση της Ανθεκτικότητας μέσω Τοπικών Δικτύων
Η στροφή σε τοπικά αγροδιατροφικά συστήματα και σε σχήματα βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού (short supply chains) θα ενίσχυε την επισιτιστική ασφάλεια και θα περιόριζε την εξάρτηση από διεθνείς αγορές. Η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τη γεωγραφική της ποικιλομορφία και την πλούσια βιοποικιλότητα για την ανάπτυξη πρότυπων αγροοικοσυστημάτων.
Συμπεράσματα
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική, αν και παραμένει ένα ισχυρό εργαλείο ευρωπαϊκής πολιτικής ενοποίησης, παρουσιάζει κρίσιμες ελλείψεις και δομικές αδυναμίες, ειδικά όσον αφορά την εξυπηρέτηση των αναγκών της ελληνικής γεωργίας. Μια ουσιαστική αναθεώρηση της ΚΑΠ με έμφαση στη βιωσιμότητα, την καινοτομία και τη δικαιότερη κατανομή πόρων, αποτελεί απαραίτητη συνθήκη για τη μετάβαση σε ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο στον πρωτογενή τομέα.
.
Πρόσφατα σχόλια