Μία πιθανή αναγνώριση Παλαιστινιακού κράτους από ευρωπαϊκά κράτη, πρόκειται για μια πολιτική πράξη με γεωστρατηγικές προεκτάσεις και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο διεθνές σύστημα. Η εν λόγω κίνηση δεν μπορεί να ερμηνευθεί απομονωμένα, αλλά οφείλει να ενταχθεί στο ευρύτερο πλαίσιο της ιστορικής εξέλιξης του Παλαιστινιακού ζητήματος, των ευρωπαϊκών γεωπολιτικών στοχεύσεων, καθώς και της μεταβαλλόμενης αρχιτεκτονικής ισχύος.
- Το Ιστορικό Πλαίσιο της Παλαιστινιακής Κρατικότητας
Η πορεία προς την αναγνώριση της Παλαιστίνης είναι μια εξαιρετικά σύνθετη και μακρόχρονη διαδικασία, με κρίσιμους ιστορικούς σταθμούς: η Διακήρυξη Balfour (1917), η εντολή της Κοινωνίας των Εθνών προς τη Βρετανία, οι πόλεμοι του 1948, 1967 και 1973, οι Συμφωνίες του Όσλο (1993), καθώς και η ανακήρυξη του Παλαιστινιακού κράτους από τον Yasser Arafat το 1988. Παρότι περισσότερες από 140 χώρες έχουν ήδη αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως κράτος, οι περισσότερες δυτικές δυνάμεις, ιδιαίτερα στην Ε.Ε. και τη G7, δεν είχαν προβεί σε επίσημη αναγνώριση, παραπέμποντας το ζήτημα στην επίτευξη μιας διαπραγματευμένης λύσης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων.
- Η Ευρωπαϊκή Στροφή του 2024–2025: Από τη Σιωπή στη Δημόσια Αναγνώριση
Η έκρηξη της βίας στη Γάζα το 2023–2024, με χιλιάδες νεκρούς και εκτεταμένη καταστροφή των υποδομών, λειτούργησε ως καταλύτης. Στις 28 Μαΐου 2024, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Νορβηγία ανακοίνωσαν συντονισμένα την αναγνώριση της Παλαιστίνης, παρουσιάζοντας την απόφασή τους ως πράξη συμβολικής αλλά και πρακτικής στήριξης της λύσης δύο κρατών. Ακολούθησε η Σλοβενία στις 4 Ιουνίου. Μέχρι τον Ιούλιο 2025, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο προανήγγειλαν την πρόθεσή τους να αναγνωρίσουν το Παλαιστινιακό κράτος κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το Σεπτέμβριο, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις: κατάπαυση του πυρός, αποφυγή κυβερνητικής συμμετοχής της Χαμάς, ελεύθερες εκλογές και επανεκκίνηση πολιτικής διαδικασίας.
Η Μάλτα, η οποία ήδη αναγνώρισε την Παλαιστίνη το 1988, υποστηρίζει την ύπαρξη παλαιστινιακού κράτους σε διεθνή φόρα, ενώ ο Καναδάς βρίσκεται σε τροχιά ενδεχόμενης αναγνώρισης, με έμφαση στον σεβασμό θεσμών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
- Κίνητρα και Προθέσεις των Ευρωπαϊκών Κρατών
Η ερμηνεία των κινήτρων πίσω από τις ευρωπαϊκές αναγνωρίσεις δεν είναι μονοδιάστατη. Συνδυάζονται παράγοντες εσωτερικής πολιτικής, εξωτερικής διπλωματίας και μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού.
α) Ηθικό – Ανθρωπιστικό Κίνητρο
Η συνεχιζόμενη ανθρωπιστική καταστροφή στη Λωρίδα της Γάζας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση κοινής γνώμης και πολιτικών ελίτ. Η πίεση από κοινωνικά κινήματα, μη κυβερνητικές οργανώσεις και πανεπιστημιακά ιδρύματα ενίσχυσε τη ρητορική υπέρ της ηθικής παρέμβασης.
β) Γεωπολιτική Αυτονόμηση από τις ΗΠΑ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να διαμορφώσει προφίλ διεθνούς δρώντα με αυτονομία, ιδιαίτερα μετά την αμφιταλάντευση των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, την κρίση στην Ουκρανία και την ενίσχυση της Κίνας ως παγκόσμιου διεκδικητή. Η αναγνώριση της Παλαιστίνης συνιστά μια πράξη γεωπολιτικής διαφοροποίησης.
γ) Ενίσχυση της Λύσης των Δύο Κρατών
Οι χώρες που προχώρησαν σε αναγνώριση υποστήριξαν πως η κίνηση δεν ήταν αντιισραηλινή, αλλά υπέρ της ειρήνης. Όπως δήλωσε ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, «η αναγνώριση της Παλαιστίνης είναι η μόνη ρεαλιστική βάση για ειρήνη».
δ) Εσωτερικές Πολιτικές Πιεσεις
Σε χώρες όπως η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, η ισχυρή παρουσία παλαιστινιακής διασποράς, οι πολιτικές ανακατατάξεις και η απογοήτευση από την πολιτική του Νετανιάχου επιταχύνουν τις εξελίξεις.
- Νομικές και Διπλωματικές Επιπτώσεις της Αναγνώρισης
Η επίσημη αναγνώριση ενός κράτους παράγει συγκεκριμένα αποτελέσματα στο διεθνές δίκαιο: ενισχύει τη νομική προσωπικότητα του αναγνωρισμένου δρώντος, του επιτρέπει να προσφύγει σε διεθνή δικαστήρια, να υπογράψει διεθνείς συμβάσεις, να αποκτήσει πρεσβείες και να συμμετάσχει πλήρως σε διεθνείς οργανισμούς.
Η εν λόγω κίνηση απομονώνει πολιτικά το Ισραήλ και δημιουργεί ρήγματα μεταξύ των δυτικών συμμάχων. Οι ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Τραμπ απείλησαν με διακοπή συνεργασιών σε περίπτωση που η αναγνώριση λάβει τη μορφή ευρωπαϊκής πολιτικής. Ωστόσο, ο ευρωπαϊκός δισταγμός φαίνεται να υποχωρεί υπό το βάρος της διεθνούς αγανάκτησης για τη Γάζα και της ανάγκης διατήρησης διεθνούς ηθικής αξιοπιστίας.
- Ρίσκα και Προκλήσεις
Παρά τις προθέσεις, η αναγνώριση της Παλαιστίνης ενέχει κινδύνους:
- Απουσία ενιαίας Παλαιστινιακής εξουσίας: Το πολιτικό ρήγμα μεταξύ Χαμάς (Γάζα) και Παλαιστινιακής Αρχής (Δυτική Όχθη) αποδυναμώνει τη διεθνή νομιμότητα του κράτους.
- Αντίδραση του Ισραήλ: Η αναγνώριση μπορεί να πυροδοτήσει αντίποινα, επιδείνωση των σχέσεων και περαιτέρω αποσταθεροποίηση της περιοχής.
- Κατακερματισμός της Ε.Ε.: Η μη ύπαρξη ομοφωνίας εντός της Ε.Ε. αναδεικνύει τις ρωγμές στην εξωτερική της πολιτική και την περιορισμένη ικανότητά της να δρα συλλογικά.
- Συμπεράσματα και Προοπτικές
Η αναγνώριση του Παλαιστινιακού κράτους από ευρωπαϊκά κράτη συνιστά μείζονα διπλωματική στροφή. Δεν πρόκειται μόνο για έναν συμβολικό βηματισμό, αλλά για μια ενέργεια με προωθητική ισχύ στο διεθνές σύστημα. Τα ευρωπαϊκά κράτη επιχειρούν να διεκδικήσουν ρόλο ρυθμιστή, διατηρώντας παράλληλα την ηθική τους θέση στον παγκόσμιο καταμερισμό ισχύος. Ωστόσο, εάν η αναγνώριση δεν συνοδευτεί από έμπρακτες πολιτικές παραμένει κίνηση συμβολισμού αλλά περιορισμένης αποτελεσματικότητας.
Πρόσφατα σχόλια