Η σύγχρονη δημόσια πολιτική χαρακτηρίζεται από αυξημένη τεχνοκρατική πολυπλοκότητα. Δείκτες, στόχοι, μηχανισμοί αξιολόγησης και κανονιστικά πλαίσια συγκροτούν ένα περιβάλλον στο οποίο η λήψη αποφάσεων παρουσιάζεται ως ουδέτερη τεχνική διαδικασία. Ωστόσο, πίσω από αυτή την εικόνα, αναδύεται το κρίσιμο ζήτημα της κοινωνικής ανθεκτικότητας των πολιτικών επιλογών.
Η τεχνοκρατική προσέγγιση προσφέρει αναμφίβολα πλεονεκτήματα: συνέπεια, μετρησιμότητα και συγκρισιμότητα. Παρά ταύτα, όταν αποσυνδέεται από το κοινωνικό πλαίσιο εφαρμογής, κινδυνεύει να παράγει πολιτικές που, αν και ορθολογικές στη σύλληψη, αποδεικνύονται ασταθείς στην πράξη. Η κοινωνική ανθεκτικότητα δεν εξαντλείται στην τεχνική επάρκεια.
Η διαλεκτική μεταξύ τεχνοκρατικής διαχείρισης και κοινωνικής αποδοχής γίνεται εμφανής σε περιόδους κρίσης. Τότε, οι πολιτικές αξιολογούνται όχι μόνο ως προς την αποτελεσματικότητά τους, αλλά και ως προς την αντιληπτή δικαιοσύνη τους. Η αδυναμία ενσωμάτωσης κοινωνικών παραμέτρων οδηγεί συχνά σε αντιδράσεις που εκλαμβάνονται ως «παράλογες», ενώ στην πραγματικότητα αντανακλούν συσσωρευμένη ανασφάλεια.
Η πολιτική επικαιρότητα καταδεικνύει ότι οι κοινωνίες εμφανίζουν περιορισμένη ανοχή σε πολιτικές που μεταθέτουν το κόστος προσαρμογής δυσανάλογα. Η τεχνοκρατική λογική, όταν δεν συνοδεύεται από μηχανισμούς κοινωνικής εξισορρόπησης, ενισχύει τις ανισότητες και υπονομεύει τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα των παρεμβάσεων.
Η έννοια της κοινωνικής ανθεκτικότητας αφορά την ικανότητα των κοινωνικών δομών να απορροφούν μεταβολές χωρίς να διαρρηγνύεται η συνοχή τους. Οι δημόσιες πολιτικές, ακόμη και όταν στοχεύουν στη μεταρρύθμιση, οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τα όρια προσαρμογής των κοινωνικών ομάδων. Η παράβλεψη αυτών των ορίων οδηγεί σε πολιτική φθορά.
Η κριτική προς την υπέρμετρη τεχνοκρατικοποίηση δεν συνιστά απόρριψη της επιστημονικής γνώσης. Αντιθέτως, αναδεικνύει την ανάγκη διεπιστημονικής προσέγγισης. Η οικονομική αποδοτικότητα, η δημοσιονομική βιωσιμότητα και η κοινωνική δικαιοσύνη δεν αποτελούν ανταγωνιστικούς στόχους, αλλά αλληλοεξαρτώμενες διαστάσεις.
Η κοινωνική διάσταση των πολιτικών συχνά αντιμετωπίζεται ως επικοινωνιακό συμπλήρωμα. Αυτή η αντίληψη αποδεικνύεται προβληματική, καθώς η κοινωνική αποδοχή δεν μπορεί να οικοδομηθεί εκ των υστέρων. Αποτελεί δομικό στοιχείο του σχεδιασμού. Η απουσία της οδηγεί σε πολιτικές με περιορισμένο χρόνο ζωής.
Σε διεθνές επίπεδο, η συζήτηση για την ανθεκτικότητα των πολιτικών αποκτά ιδιαίτερη σημασία ενόψει των διαδοχικών κρίσεων. Οι κοινωνίες καλούνται να προσαρμοστούν σε ταχύτατες μεταβολές, γεγονός που καθιστά την κοινωνική συναίνεση κρίσιμο πόρο. Η τεχνοκρατική διαχείριση, χωρίς κοινωνική ενσωμάτωση, αδυνατεί να διασφαλίσει αυτή τη συναίνεση.
Η ανθεκτικότητα, επομένως, δεν είναι απλώς τεχνικός δείκτης, αλλά πολιτικό και κοινωνικό χαρακτηριστικό. Οι δημόσιες πολιτικές που αγνοούν αυτή τη διάσταση μπορεί να επιτύχουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, αλλά αποτυγχάνουν να εδραιωθούν. Η κοινωνική φθορά μετατρέπεται σε πολιτικό κόστος.
Συμπερασματικά, το όριο της τεχνοκρατικής διαχείρισης δεν εντοπίζεται στην επιστημονική της βάση, αλλά στην αποσύνδεσή της από την κοινωνική πραγματικότητα. Η ενσωμάτωση κοινωνικών κριτηρίων στον σχεδιασμό των πολιτικών δεν αποτελεί υποχώρηση από τον ορθολογισμό, αλλά προϋπόθεση της βιωσιμότητάς του.
Πρόσφατα σχόλια