Η αμερικανική εξωτερική πολιτική, αναδεικνύει τη μετάβαση από το μεταπολεμικό ηγεμονικό μοντέλο σε ένα νέο πλέγμα διεθνούς συμπεριφοράς, όπου προτάσσεται η επιλεκτικότητα, η εθνική προτεραιότητα έναντι συμμαχικών υποχρεώσεων. Σε ένα περιβάλλον εντεινόμενου ανταγωνισμού με δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναξιολογούν τη θέση τους στο διεθνές σύστημα, επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση τους τόσο με παραδοσιακούς συμμάχους όσο και με διεθνείς και υπερεθνικούς θεσμούς.
Μείζον θέμα είναι η θέση και ο ρόλος που θα έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στη κανονιστική διάσταση της διεθνούς τάξης, εντός της οποίας η αμερικανική εξωτερική πολιτική υιοθετεί μια στρατηγική ελαχίστων δεσμεύσεων έναντι των υφιστάμενων κανονιστικών πλαισίων, καθώς και επιλεκτικής διατήρησης σχέσεων με παραδοσιακούς συμμάχους. Η συγκεκριμένη αποστασιοποίηση των ΗΠΑ αποσκοπεί στην προώθηση του εθνικού συμφέροντος, με τις κατά το δυνατόν “ελαστικότερες” δεσμεύσεις και περιορισμούς.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και αναδυόμενων δυνάμεων όπως η Κίνα, η Ρωσία, καθορίζει το πλαίσιο κινήσεων των ΗΠΑ. Οι δυνάμεις αυτές ακολουθούν αυτόνομη ή και αντιπαραθετική στρατηγική έναντι της Δύσης και διαμορφώνουν εξωτερικές πολιτικές που αμφισβητούν τη δυτική ηγεμονία και επαναπροσδιορίζουν την ισορροπία ισχύος.
Η νέα αμερικανική διοίκηση υιοθετεί διαφορετική προσέγγιση ως προς τη σημασία και τη λειτουργία του συμμαχικού δικτύου των ΗΠΑ, όπως αυτό συγκροτήθηκε μεταπολεμικά. Το γεγονός αυτό συνδέεται με μια τάση ανακατανομής πόρων εντός του διατλαντικού πλαισίου, προς όφελος της ενίσχυσης της αμερικανικής θέσης. Αντί της επιδίωξης μιας ισόρροπης κατανομής υποχρεώσεων και πόρων μεταξύ των συμμάχων, η Ουάσιγκτον φαίνεται να αποσκοπεί στην άντληση στρατηγικών και οικονομικών ωφελειών από το συμμαχικό της περιβάλλον, με στόχο τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας της στο διαρκώς μεταβαλλόμενο και ρευστό διεθνές σύστημα.
Η ειδοποιός διαφορά που αναδύεται με τη διακυβέρνηση Trump είναι ο τρόπος διαχείρισης της αμερικανικής ηγεμονίας. Η νέα εξωτερική πολιτική επιχειρεί τη μεταβολή των υφιστάμενων κανόνων στο εμπορικό, στρατηγικό και θεσμικό πεδίο, με σκοπό την κατά προτεραιότητα εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων. Η προσέγγιση αυτή δεν περιορίζεται στην αντιμετώπιση της κινεζικής πρόκλησης, αλλά επεκτείνεται και σε ευρύτερες στρατηγικές επιδιώξεις της Ουάσιγκτον.
Παρά την αμφίβολη αποτελεσματικότητα των δασμολογικών πολιτικών, στη συλλογιστική Trump, η υιοθέτηση τους — ακόμη και έναντι συμμάχων — συνιστά εργαλείο αναδιάρθρωσης των συμμαχικών και εταιρικών σχέσεων, ενίσχυσης των δημοσιονομικών πόρων του αμερικανικού κράτους και μέσο διαπραγματευτικής πίεσης στο πλαίσιο του εντεινόμενου ανταγωνισμού με την Κίνα. Ο ίδιος αντιλαμβάνεται την Ηνωμένες Πολιτείες, ως ηγεμονική δύναμη του διεθνούς συστήματος, να απαλλάσσεται από την ευθύνη παροχής “δημοσίων αγαθών” προς όφελος τρίτων, προτάσσοντας την επιλεκτική πρόσβαση των ανταγωνιστών σε αυτά και την επιβάρυνση των συμμάχων με μεγαλύτερο κόστος χρήσης.
Ο αμοιβαία αποδεκτός επιμερισμός του κόστους ηγεμονίας, ο οποίος αποτέλεσε θεμέλιο της αμερικανικής παγκόσμιας κυριαρχίας είναι εν μέρει κατανοητός εντός της παρούσας διεθνοπολιτικής συγκυρίας. Οι παράλογες απαιτήσεις της αμερικανικής κυβέρνησης οδηγούν σε επαναξιολόγηση των διατλαντικών και λοιπών διμερών σχέσεων που συγκρότησαν μέχρι τούδε την αμερικανική ηγεμονίας
Η εξέταση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στο πλαίσιο της διακυβέρνησης Trump αποκαλύπτει μία αξιοσημείωτη μετατόπιση από τις παραδοσιακές αρχές της ηγεμονικής σταθερότητας και της πολυμερούς συνεργασίας προς μία στρατηγική επιλεκτικότητας, αναθεώρησης και εργαλειακής αξιοποίησης του διεθνούς συστήματος. Η επιδίωξη απεμπλοκής από δεσμευτικά κανονιστικά πλαίσια, η αναδιαπραγμάτευση του κόστους των συμμαχιών και η υιοθέτηση πρακτικών μονομερούς πίεσης εγγράφονται σε μια ευρύτερη τάση αποδόμησης του μεταπολεμικού διεθνούς καθεστώτος.
Η μετεξέλιξη της αμερικανικής ηγεμονίας διαμορφώνει νέα δεδομένα για τη σταθερότητα, τη συνεργασία και την κατανομή ισχύος. Το κατά πόσο η νέα στρατηγική θα επιτύχει ή θα οδηγήσει σε περαιτέρω διαρραγές και περιθωριοποίηση, εξαρτάται από την αντίδραση των συμμάχων, τη συνοχή των αναδυόμενων ανταγωνιστών και τη δυνατότητα επαναπροσδιορισμού της έννοιας της ηγεμονίας.
Πρόσφατα σχόλια