Η τουρκική εξωτερική πολιτική της τελευταίας δεκαετίας χαρακτηρίζεται από μια σταδιακή μετάβαση από το δόγμα της «μηδενικής έντασης» προς ένα πλέγμα ενεργών διεκδικήσεων και ελεγχόμενων αναθεωρητικών κινήσεων, οι οποίες διαμορφώνουν μια νέα στρατηγική πραγματικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η σταδιακή αυτή μετατόπιση δεν προκύπτει μόνο από τις περιφερειακές ανακατατάξεις αλλά και από την εσωτερική πολιτική αναγκαιότητα του τουρκικού καθεστώτος να τεκμηριώνει την ισχύ του μέσω εξωτερικών επιτυχιών. Η Άγκυρα επιδιώκει να καταγράψει τετελεσμένα στον θαλάσσιο χώρο, στα ενεργειακά δίκτυα και στις περιφερειακές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, δημιουργώντας έτσι ένα περιβάλλον όπου η παρουσία της θεωρείται αναπόσπαστη παράμετρος κάθε συζήτησης για το μέλλον της περιοχής.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ανατολική Μεσόγειος αντιμετωπίζεται από την Τουρκία ως πεδίο αναχαιτίσεως δύο κρίσιμων εξελίξεων: πρώτον, της εμβάθυνσης των συνεργασιών Ελλάδας–Κύπρου με τα κράτη του αραβικού κόσμου και το Ισραήλ, και δεύτερον, της βαθμιαίας αναβάθμισης των ευρωπαϊκών μηχανισμών ενεργειακής διαφοροποίησης που ενδέχεται να παρακάμψουν τους τουρκικούς ελέγχους. Η Άγκυρα, επιχειρώντας να ανατρέψει αυτούς τους συσχετισμούς, προωθεί μια πολυδιάστατη στρατηγική σε τρία επίπεδα: διπλωματικό, στρατιωτικό και νομιμοποιητικό.
Διπλωματικά, η Τουρκία επιδιώκει να συμμετέχει σε κάθε περιφερειακή πρωτοβουλία είτε για να επηρεάσει το περιεχόμενό της είτε για να αποτρέψει αποφάσεις εις βάρος της. Η προσπάθεια εμπλοκής της στο 5Χ5 και στα ενεργειακά σχήματα, παρά την απουσία της από το EastMed Gas Forum, καταδεικνύει την επιθυμία της να αποσπάσει ρόλους ή να εμποδίσει την παγίωση πλαισίων από τα οποία απουσιάζει. Στρατιωτικά, η διεύρυνση της τουρκικής ναυτικής παρουσίας και η αυξανόμενη εμπλοκή της με UAV και ναυτικά μέσα δημιουργούν συνθήκες διαρκούς πίεσης σε Ελλάδα και Κύπρο. Τέλος, στο επίπεδο νομιμοποίησης, η Τουρκία επιχειρεί να κατασκευάσει ένα αφήγημα περί «δικαιώματος ισότιμης συμμετοχής» στις ανατολικομεσογειακές διαδικασίες, αξιοποιώντας το Κυπριακό ως μόνιμη βάση αμφισβήτησης κάθε θεσμικού σχήματος όπου η Κυπριακή Δημοκρατία μετέχει χωρίς την τουρκοκυπριακή πλευρά.
Παρά την πολυδιάστατη αυτή στρατηγική, η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικούς περιορισμούς. Η εμβάθυνση των ελληνικών σχέσεων με ΗΠΑ, Αίγυπτο, Γαλλία και Ισραήλ περιορίζει την τουρκική επιρροή. Η αδυναμία πρόσβασης σε προηγμένα δυτικά οπλικά συστήματα υποχρεώνει την Τουρκία σε εναλλακτικές τεχνολογικές λύσεις, οι οποίες όμως δεν υποκαθιστούν τη γεωπολιτική σημασία των δυτικών θεσμών. Επομένως, η τουρκική στρατηγική αναπροσανατολισμού δεν είναι απεριόριστη, αλλά λειτουργεί εντός ενός πλαισίου ισορροπίας ανάμεσα στην επιθετική διεκδίκηση και την ανάγκη εξομάλυνσης των σχέσεων με βασικούς δυτικούς παράγοντες.
Πρόσφατα σχόλια