Η επαναλαμβανόμενη εμφάνιση shutdowns στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής συνιστά όχι μόνο ένα εσωτερικό θεσμικό φαινόμενο αλλά και ένα γεγονός με σημαντικές διεθνείς συνέπειες. Το αμερικανικό κράτος δεν λειτουργεί σε απομόνωση· αποτελεί τον κεντρικό δρώντα του διεθνούς συστήματος, την ηγετική δύναμη του φιλελεύθερου κόσμου και τη βασική αρχιτεκτονική εγγύηση της μεταπολεμικής διεθνούς τάξης. Κάθε διακοπή της λειτουργίας του ομοσπονδιακού δημοσίου δεν έχει επομένως μόνο διοικητικές και πολιτικές προεκτάσεις στο εσωτερικό, αλλά επηρεάζει και τη διεθνή εικόνα της χώρας, την αξιοπιστία των θεσμών της και, κατ’ επέκταση, τη δυνατότητά της να επιτελεί τον ρόλο της ως ηγεμονική δύναμη. Η αμερικανική εξωτερική πολιτική, η διεθνής οικονομία και οι παγκόσμιες αντιλήψεις περί σταθερότητας των ΗΠΑ είναι τρεις κεντρικοί άξονες μέσω των οποίων μπορεί να αναλυθεί το φαινόμενο.
Η πρώτη και πιο άμεση συνέπεια ενός shutdown αφορά την εικόνα αξιοπιστίας των Ηνωμένων Πολιτειών ως κράτους. Στο διεθνές σύστημα, η αξιοπιστία ενός ηγεμόνα δεν καθορίζεται μόνο από τη στρατιωτική ή οικονομική του ισχύ, αλλά και από την ικανότητα εσωτερικής συνοχής και σταθερότητας. Όταν το αμερικανικό δημόσιο αναστέλλει τη λειτουργία του, ακόμη και μερικώς, οι διεθνείς παρατηρητές αντιλαμβάνονται ότι η εσωτερική πολιτική πόλωση υπερβαίνει τα όρια της θεσμικής ανθεκτικότητας. Η εικόνα αυτή υπονομεύει την εμπιστοσύνη συμμάχων και εταίρων που στηρίζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες για ασφάλεια, οικονομική σταθερότητα και στρατηγική καθοδήγηση. Ιδιαίτερα στην εποχή της αυξημένης αντιπαράθεσης με δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ρωσία, κάθε ένδειξη αδυναμίας εσωτερικής διακυβέρνησης μπορεί να ερμηνευτεί ως σημάδι ηγεμονικής κόπωσης ή ακόμη και ως προοίμιο παρακμής.
Η δεύτερη διάσταση αφορά τις οικονομικές συνέπειες σε παγκόσμια κλίμακα. Οι αγορές κεφαλαίου και το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι στενά συνδεδεμένα με την αμερικανική οικονομία και ειδικά με τα κρατικά ομόλογα των Ηνωμένων Πολιτειών, τα οποία θεωρούνται παραδοσιακά το ασφαλέστερο επενδυτικό καταφύγιο. Κάθε πολιτική κρίση που οδηγεί σε αμφιβολίες για την ικανότητα του Κογκρέσου να εγκρίνει δαπάνες ή να ανυψώσει το όριο χρέους δημιουργεί τριγμούς στις αγορές, προκαλεί αστάθεια στο δολάριο και επηρεάζει τις παγκόσμιες χρηματοροές. Το shutdown, ακόμη κι αν δεν οδηγεί άμεσα σε χρεοκοπία, ενισχύει την αίσθηση θεσμικής δυσλειτουργίας και κλονίζει τη βεβαιότητα που παραδοσιακά συνοδεύει την αμερικανική δημοσιονομική διαχείριση. Το φαινόμενο αυτό έχει ευρύτερη γεωοικονομική σημασία: αντιπάλες δυνάμεις επιδιώκουν να προβάλλουν την ιδέα ότι η εξάρτηση του κόσμου από τις ΗΠΑ δεν είναι πλέον εγγύηση σταθερότητας, ενώ ορισμένοι εταίροι αναζητούν εναλλακτικές μορφές προστασίας ή συνεργασίας.
Η τρίτη και ίσως σημαντικότερη διάσταση αφορά τον ίδιο τον προσανατολισμό της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Το shutdown επιδρά πρακτικά στην καθημερινή λειτουργία κρίσιμων θεσμών, όπως το Υπουργείο Εξωτερικών, οι υπηρεσίες διπλωματικών αποστολών, ακόμη και οι αμυντικοί μηχανισμοί σχεδιασμού και ασφάλειας. Αν και οι βασικές λειτουργίες της εθνικής ασφάλειας εξαιρούνται τυπικά από τη διακοπή, η μερική παράλυση υπηρεσιών οδηγεί σε καθυστερήσεις, αναστολή διπλωματικών πρωτοβουλιών και δυσχέρεια στη συμμετοχή σε διεθνή φόρα. Η αμερικανική διπλωματία εμφανίζεται έτσι λιγότερο δραστήρια, με μειωμένη δυνατότητα να επηρεάσει ενεργά εξελίξεις σε περιοχές κρίσιμες για τα συμφέροντά της. Σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου η ισχύς μετριέται όχι μόνο σε στρατιωτικούς όρους αλλά και σε όρους θεσμικής παρουσίας και ικανότητας ηγεσίας, οι στιγμές αυτές αφήνουν έντονα αρνητικά αποτυπώματα.
Η διεθνής εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών επηρεάζεται επίσης σε συμβολικό επίπεδο. Το shutdown ερμηνεύεται από πολλούς ως δείγμα πολιτικής παρακμής, ενός συστήματος που, αν και αποτέλεσε το πρότυπο σταθερότητας και θεσμικής ανθεκτικότητας του 20ού αιώνα, αδυνατεί πλέον να επιτύχει εσωτερική συναίνεση σε θεμελιώδεις διαδικασίες διακυβέρνησης. Η αντίληψη αυτή τροφοδοτεί αφηγήματα ανταγωνιστών, όπως της Κίνας, που προβάλλει την αμερικανική δυσλειτουργία ως ένδειξη της ανωτερότητας εναλλακτικών μοντέλων διακυβέρνησης. Σε μια εποχή όπου η παγκόσμια σύγκρουση διεξάγεται όχι μόνο σε επίπεδο ισχύος αλλά και σε επίπεδο ιδεολογικής νομιμοποίησης, η εικόνα ενός κράτους που «παγώνει» λόγω εσωτερικών πολιτικών συγκρούσεων πλήττει την αμερικανική επιρροή.
Η ιστορική διάσταση αυτής της εικόνας δεν μπορεί να αγνοηθεί. Από τον Ψυχρό Πόλεμο και μετά, οι Ηνωμένες Πολιτείες επεδίωξαν να παρουσιάζονται ως το υπόδειγμα θεσμικής σταθερότητας, σε αντίθεση με τα αυταρχικά καθεστώτα που χαρακτηρίζονταν από πολιτική αστάθεια και συγκρούσεις. Το γεγονός ότι πλέον η Ουάσιγκτον βιώνει επαναλαμβανόμενα φαινόμενα μερικής διοικητικής παράλυσης λειτουργεί αντισυμβολικά
ανατρέποντας τον πυρήνα της στρατηγικής επικοινωνίας του αμερικανικού ηγεμονισμού. Η υπονόμευση της αμερικανικής ήπιας ισχύος είναι ίσως η σοβαρότερη επίπτωση, διότι μειώνει την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να προσελκύουν, να πείθουν και να ηγούνται μέσα από το παράδειγμα.
Συνολικά, το shutdown δεν είναι ένα καθαρά εσωτερικό ζήτημα. Η διεθνοπολιτική του διάσταση καταδεικνύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως κεντρικός δρων του παγκόσμιου συστήματος, δεν μπορούν να απομονώσουν τις εσωτερικές τους θεσμικές δυσλειτουργίες από την παγκόσμια εικόνα τους. Η εξωτερική πολιτική εξαρτάται όχι μόνο από τη βούληση και τα στρατηγικά συμφέροντα, αλλά και από την αξιοπιστία του κράτους ως οργανισμού που μπορεί να λειτουργεί χωρίς διακοπές. Το shutdown αναδεικνύει τη διαλεκτική σχέση εσωτερικής πολιτικής πόλωσης και διεθνούς επιρροής: όσο εντείνεται η πρώτη, τόσο αποδυναμώνεται η δεύτερη. Στον βαθμό που τα shutdowns συνεχίσουν να αποτελούν επαναλαμβανόμενη πραγματικότητα, το διεθνές κύρος των Ηνωμένων Πολιτειών θα υπόκειται σε διαρκή φθορά, με επιπτώσεις όχι μόνο στη διαχείριση κρίσεων αλλά και στην ίδια την αρχιτεκτονική της διεθνούς τάξης.
Συνεπώς, το shutdown δεν αποτελεί μόνο θεσμικό παράδοξο της αμερικανικής δημοκρατίας, αλλά και στρατηγικό πλήγμα για τη διεθνή αξιοπιστία των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεδομένου ότι η ισχύς και η επιρροή εξαρτώνται από τη συνέπεια και τη σταθερότητα. Η εικόνα ενός κράτους που αδυνατεί να διατηρήσει την αδιάλειπτη λειτουργία του δημοσίου του αποδυναμώνει το αφήγημα της αμερικανικής ηγεμονίας και ενισχύει τον ανταγωνισμό σε παγκόσμιο επίπεδο. Από την άποψη αυτή, το shutdown είναι όχι μόνο θεσμικό και πολιτικό ζήτημα, αλλά και γεωπολιτικό, με άμεσες συνέπειες για την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων.
Πρόσφατα σχόλια