Η Ανατολική Μεσόγειος έχει μετασχηματιστεί από περιφέρεια αλληλοεπικαλυπτόμενων κρίσεων σε χώρο όπου αναδεικνύεται η δυνατότητα συγκρότησης ενός συνεκτικού γεωοικονομικού συστήματος. Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί αυτή τη μετάβαση όχι απλώς ως εξωτερικός παρατηρητής, αλλά ως κεντρικός διαμορφωτής των θεμελίων που θα καθορίσουν την επιχειρησιακή και πολιτική λειτουργτικότητά του. Η ενεργειακή ασφάλεια, οι υποδομές μεταφοράς και η σταθερότητα των θαλάσσιων οδών αποτελούν τα βασικά συστατικά αυτού του νέου πλαισίου, το οποίο προϋποθέτει συνεκτικότητα στις σχέσεις των περιφερειακών κρατών.
Η αμερικανική προσέγγιση στηρίζεται στη θεωρία ότι η γεωοικονομική αλληλεξάρτηση μπορεί να μειώσει τις πηγές τριβής και να ενισχύσει την «προβλεψιμότητα συμπεριφοράς» μεταξύ κρατών που παραδοσιακά λειτουργούν με ανταγωνιστικά πρότυπα. Η Ουάσιγκτον επενδύει σε μια αρχιτεκτονική που συνδυάζει ενεργειακή αξιοποίηση, τεχνολογική διασύνδεση και ενίσχυση της ναυτιλιακής ασφάλειας. Αυτό το υπόδειγμα περιφερειακής λειτουργικότητας απαιτεί, ωστόσο, όχι μόνο τεχνικές συμφωνίες αλλά και πολιτική βούληση για σταθερή προσήλωση στους κανόνες που το διέπουν.
Το βασικό πρόβλημα, όμως, έγκειται στο ότι η Ανατολική Μεσόγειος δεν αποτελεί κενό θεσμικό χώρο· είναι ιστορικά φορτισμένη με ζητήματα κυριαρχίας, ασάφειες δικαιοδοσίας, αναθεωρητικές επιδιώξεις και συγκρουσιακές αφηγήσεις. Η αμερικανική τάση να αντιμετωπίζει τις εκκρεμότητες ως διαχειρίσιμα εμπόδια έρχεται συχνά σε αντίθεση με το γεγονός ότι οι υφιστάμενες διαφορές αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία της αρχιτεκτονικής ασφάλειας των κρατών της περιοχής. Η Ελλάδα προσεγγίζει αυτά τα ζητήματα με το διεθνές δίκαιο ως κεντρικό άξονα· η νομιμότητα δεν αποτελεί για την Αθήνα παράμετρο που διαπραγματεύεται, αλλά πυλώνα εθνικής ασφάλειας.
Το νέο αμερικανικό υπόδειγμα επιδιώκει να επιταχύνει τη γεωοικονομική ολοκλήρωση, ενίοτε πριν επιλυθούν τα υποκείμενα ζητήματα κυριαρχίας. Αυτή η προσέγγιση δημιουργεί ένα δυνητικό χάσμα μεταξύ λειτουργικότητας και θεσμικής σταθερότητας. Αν η επίλυση διαφορών θεωρηθεί δευτερεύουσα σε σχέση με την οικονομική ενσωμάτωση, υπάρχει κίνδυνος να παραχθούν ασταθή αποτελέσματα που θα υπονομεύσουν την ίδια την περιφερειακή αρχιτεκτονική που οι ΗΠΑ επιδιώκουν να οικοδομήσουν.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε προνομιακή αλλά και απαιτητική θέση: η θεσμική της αξιοπιστία, η ναυτιλιακή της ισχύς και ο ρόλος της ως ενεργειακού κόμβου την καθιστούν κρίσιμο πυλώνα της νέας περιφερειακής δομής. Ωστόσο, η ευθυγράμμιση με τις αμερικανικές πρωτοβουλίες πρέπει να συνδυαστεί με αυστηρή επιμονή στην αρχή του διεθνούς δικαίου, ώστε η γεωοικονομική ολοκλήρωση να μην επιβληθεί ως υποκατάσταση της θεσμικής ασφάλειας.
Η Ανατολική Μεσόγειος έχει τη δυνατότητα να μετατραπεί σε πρότυπο περιφερειακής λειτουργικότητας, αλλά μόνον εφόσον η γεωοικονομική διασύνδεση συνυπάρξει με την πλήρη σεβασμό των κανόνων. Η αμερικανική στρατηγική μπορεί να επιταχύνει την ολοκλήρωση, αλλά η βιωσιμότητα του εγχειρήματος εξαρτάται από την ικανότητα των κρατών να ενσωματώσουν τις θεμελιώδεις αρχές σταθερότητας στις επιλογές τους.
Πρόσφατα σχόλια