.Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποχρεούνται de facto να αναθεωρούν το μοντέλο της διεθνούς τους ισχύος καθώς το μεταψυχροπολεμικό δόγμα της εκτεταμένης παγκοσμιοποίησης και μοναδικής ηγεμονίας δεν ανταποκρίνεται πλέον σε μια πραγματικότητα όπου η άνοδος της Κίνας, η ενίσχυση περιφερειακών δυνάμεων, ο κατακερματισμός των παγκόσμιων αγορών και η εσωτερική θεσμική πόλωση περιορίζουν τον βαθμό ελευθερίας άσκησης αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Η Ουάσιγκτον βρίσκεται ενώπιον μιας στρατηγικής αναδιάταξης η οποία συνδυάζει επιλεκτική εμπλοκή, αναβάθμιση τεχνολογικής αποτροπής και ανακατανομή ευθυνών εντός των συμμαχικών πλαισίων. Η επιδίωξη δεν είναι η απόσυρση, αλλά η συγκέντρωση ισχύος εκεί όπου κρίνεται η μακροπρόθεσμη ασφάλεια και ηγεμονία των ΗΠΑ.
Το κεντρικό στοιχείο αυτής της αναδιάταξης είναι ο συστημικός ανταγωνισμός με την Κίνα. Το κινεζικό κράτος έχει επιτύχει υψηλό βαθμό τεχνολογικής και βιομηχανικής αυτοδυναμίας, ενώ η ναυτική του επέκταση στον Ινδο-Ειρηνικό αμφισβητεί την επιχειρησιακή υπεροχή του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού. Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ανταγωνιστή που μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία ισχύος σε πλανητική κλίμακα. Η ανταγωνιστική δυναμική δεν έχει μόνο στρατιωτική διάσταση· επικεντρώνεται κυρίως στην τεχνολογική αποσύνδεση (decoupling), όπου η πρόσβαση σε ημιαγωγούς, κβαντικούς υπολογιστές, κρυπτογραφικά συστήματα και πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης καθίσταται μέσο στρατηγικής επικράτησης.
Η βιομηχανική πολιτική των ΗΠΑ εξελίσσεται σε έναν συνδυασμό προστατευτισμού υψηλής τεχνολογίας και ενίσχυσης κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού στην εγχώρια αγορά. Οι επιδοτήσεις σε ημιαγωγούς και πράσινες τεχνολογίες, όπως προβλέπονται από τον CHIPS Act και τον Inflation Reduction Act, δεν αποτελούν επιστροφή στο κλειστό κράτος, αλλά στοχευμένη δράση για τη διατήρηση της ηγεμονικής θέσης σε πεδία που θα καθορίσουν την παραγωγή ισχύος στον 21ο αιώνα. Η εξωτερική οικονομική πολιτική μετασχηματίζεται έτσι σε πολιτική τεχνο-στρατηγικής αποτροπής.
Παράλληλα, η στρατηγική των συμμαχιών τροποποιείται με βάση αρχές κατανομής βαρών και περιφερειακής ευθύνης. Η Ευρώπη καλείται να αυξήσει την αμυντική της αυτονομία όχι με στόχο την αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ, αλλά την ενίσχυση της αντοχής του. Η Ουκρανία αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση όπου η αμερικανική υποστήριξη είναι αναγκαία, χωρίς όμως να λειτουργεί εις βάρος της στροφής της προσοχής προς τον Ινδο-Ειρηνικό. Το μήνυμα προς τους ευρωπαίους συμμάχους είναι σαφές: η διεθνής τάξη δεν μπορεί να εξαρτάται μονομερώς από την Ουάσιγκτον.
Στον Ινδο-Ειρηνικό, η ενίσχυση συνεργασιών όπως η AUKUS, ο QUAD και οι στρατηγικές σχέσεις με Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ινδία και Φιλιππίνες διαμορφώνουν ένα πλαίσιο πολυκεντρικής ανάσχεσης απέναντι στην κινεζική επιρροή. Η επιλογή της Ουάσιγκτον να επενδύσει σε συμμαχίες τεχνολογικού χαρακτήρα υποδηλώνει πως η ισχύς δεν μετριέται αποκλειστικά με στρατιωτικούς δείκτες αλλά και με την ικανότητα διαμόρφωσης διεθνών προτύπων σε κρίσιμες τεχνολογίες.
Η εσωτερική διάσταση της αμερικανικής ισχύος αποτελεί όμως ταυτόχρονα και στρατηγική τρωτότητα. Η πόλωση, η αμφισβήτηση της εκλογικής ακεραιότητας, ο κατακερματισμός της πληροφόρησης και η άνοδος παρακρατικών ομάδων μειώνουν την ικανότητα προβλέψιμης διακυβέρνησης, δημιουργώντας αβεβαιότητα στους συμμάχους. Η δημοκρατική αξιοπιστία αποτελεί προϋπόθεση της εξωτερικής ηγεσίας· χωρίς αυτήν, η στρατηγική των συμμαχιών αποδυναμώνεται, ενώ οι ανταγωνιστές ενθαρρύνονται να δοκιμάσουν τα όρια της αμερικανικής ανοχής.
Η επόμενη δεκαετία θα αναδείξει αν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να μετατρέψουν την εσωτερική τους πολυδιάσπαση σε καταλύτη ανανέωσης. Η ικανότητά τους να ενορχηστρώσουν μια συμμαχιακή αρχιτεκτονική τεχνολογικής και στρατηγικής αντοχής, να διατηρήσουν αξιοπιστία στην αποτροπή και να στηρίξουν ένα μοντέλο ανοιχτής διεθνούς τάξης, θα καθορίσει αν θα παραμείνουν ηγεμονικός πόλος ή θα μετατραπούν σε έναν από πολλούς ανταγωνιστές σε ένα ρευστό διεθνές σύστημα.
Η στρατηγική των ΗΠΑ δεν επιδιώκει αναγκαστικά την πλήρη ήττα της Κίνας, αλλά τη διασφάλιση μιας ισορροπίας που δεν θα επιτρέψει την υποκατάσταση των θεμελιακών δημοκρατικών αρχών της διεθνούς διακυβέρνησης. Η έκβαση θα εξαρτηθεί από την πολιτική αντοχή των ΗΠΑ να διαχειριστούν με συνέπεια την εσωτερική τους κρίση, ενώ εξωτερικά οικοδομούν μια οικονομία ανθεκτική σε καταναγκασμούς και τεχνολογικά αυτάρκη στις κρίσιμες συνιστώσες ισχύος.
Η δεκαετία 2025–2035 θα καταγράψει αν η αμερικανική ηγεσία μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ως οργανωτική αρχή του διεθνούς συστήματος ή αν η μετάβαση σε πιο πολυπολικές ισορροπίες θα αποτελέσει την αφετηρία νέων μορφών ανταγωνισμού όπου η δύναμη θα μετριέται όχι μόνο με στρατό και οικονομία, αλλά με την ικανότητα διαχείρισης τεχνολογικής προόδου και πολιτικής συνοχής. Η έκβαση δεν είναι προδιαγεγραμμένη· ωστόσο, η κατεύθυνση έχει ήδη καθοριστεί: οι ΗΠΑ εισέρχονται σε έναν κόσμο όπου η ισχύς τους πρέπει να ανανεώνεται διαρκώς για να μην υποκατασταθεί.
Πρόσφατα σχόλια