.
Η πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν δεν αποτελεί μια απλή ένδειξη θετικής διάθεσης για την αναθέρμανση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά ένα σύνθετο στρατηγικό μήνυμα ευρύτερης γεωπολιτικής σημασίας με αποδέκτες την Αθήνα, την Ουάσινγκτον και τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου. Η χρονική συγκυρία πριν από τις καθοριστικές εξελίξεις του 2026, σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα, ενισχύει τη σημασία της δήλωσης. Η Άγκυρα επιχειρεί να ανιχνεύσει με ακρίβεια τις προθέσεις της Ελλάδας, να κατανοήσει το περιθώριο ελιγμών της Αθήνας και να εντοπίσει τις «κόκκινες γραμμές» που θα καθορίσουν τη στάση της στην επικείμενη πολυμερή διαδικασία 5Χ5 για την Ανατολική Μεσόγειο. Μέσω αυτής της βολιδοσκόπησης, η Τουρκία επιδιώκει να εισέλθει σε μια πολυμερή διαπραγμάτευση με προεγκατεστημένα σημεία πίεσης και με τη δυνατότητα να διαχειριστεί το πλαίσιο της συζήτησης υπό όρους που ενισχύουν τη δική της διαπραγματευτική θέση.
Στο πλαίσιο αυτό, το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας λειτουργεί ως ένα κρίσιμο εργαλείο ελέγχου του ρυθμού και του εύρους της προσέγγισης. Η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι σε μια πολυμερή σκηνή δεν θα έχει τον βαθμό επιρροής που διαθέτει στις διμερείς επαφές· συνεπώς, αξιοποιεί το ΑΣΣ ως πεδίο προκαταρκτικής διαπραγμάτευσης όπου μπορεί να δοκιμάσει σενάρια, να διαμορφώσει τεχνική ατζέντα και να αποκτήσει χρόνο πριν κληθεί να τοποθετηθεί σε ένα περιβάλλον πολλαπλών δρώντων. Η τουρκική επιδίωξη να χρησιμοποιήσει το ΑΣΣ ως εργαλείο χρονικής μετάθεσης της πολυμερούς διαδικασίας συνδέεται επίσης με τη βασική της ένσταση: την ενδεχόμενη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στο 5Χ5 χωρίς την παράλληλη παρουσία των Τουρκοκυπρίων. Η Άγκυρα θεωρεί ότι οποιοδήποτε περιφερειακό σχήμα που αναγνωρίζει θεσμικά την Κυπριακή Δημοκρατία χωρίς το ψευδοκράτος, ενισχύει την ελληνοκυπριακή πλευρά και αποδυναμώνει τις τουρκικές θέσεις στο Κυπριακό. Για τον λόγο αυτό, η Τουρκία επιδιώκει να καθυστερήσει την πολυμερή διαδικασία, να διαμορφώσει επιχειρηματολογία και να μεταφέρει την πίεση προς την Αθήνα και τη Λευκωσία, προβάλλοντας τη δική της στάση ως τάχα υπερασπιστική της ισοτιμίας των δύο κοινοτήτων.
Οι δηλώσεις Φιντάν προς το Reuters σχετικά με την ανάγκη εξεύρεσης λύσης στο ζήτημα των κυρώσεων CAATSA και την προοπτική επαναπροσέγγισης με τις ΗΠΑ δεν είναι άσχετες με τα παραπάνω. Αντίθετα, εντάσσονται στη συνολική τουρκική στρατηγική να παρουσιάσει την Άγκυρα ως σταθεροποιητικό παράγοντα και όχι ως αναθεωρητική δύναμη στην περιοχή. Η Τουρκία επιδιώκει να δείξει ότι συμβάλλει στην εξομάλυνση των σχέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, προσδοκώντας ότι αυτή η εικόνα θα διευκολύνει τις αμερικανικές αποφάσεις για τα ζητήματα S-400, F-35 και κυρώσεων, ιδιαίτερα ενόψει της πιθανότητας αλλαγής πολιτικών προτεραιοτήτων κατά μια δεύτερη θητεία Τραμπ. Η τουρκική ηγεσία εκτιμά ότι σε μια νέα στρατηγική συγκυρία θα μπορούσε να επιτευχθεί μια πιο ευνοϊκή συμφωνία με την Ουάσινγκτον, και προς τούτο οικοδομεί ένα αφήγημα συνεργασίας που ενισχύεται από τις θετικές αναφορές προς την Ελλάδα.
Η επιδίωξη καθυστέρησης του 5Χ5 δεν είναι συγκυριακή, αλλά απορρέει από τη δυσμενή για την Τουρκία περιφερειακή συγκυρία. Οι σχέσεις της Ελλάδας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ βρίσκονται στο καλύτερο σημείο των τελευταίων ετών, οι ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο ενισχύουν τη βαρύτητα του ελληνικού και κυπριακού παράγοντα, ενώ η Άγκυρα παραμένει εκτός κρίσιμων δυτικών προγραμμάτων όπως το F-35 και το SAFE. Ο συνδυασμός αυτών των παραμέτρων καθιστά την Τουρκία λιγότερο ισχυρή σε ένα σχήμα πολυμερούς διαπραγμάτευσης, με αποτέλεσμα να επιδιώκει χρονική μετάθεση της διαδικασίας μέσω του ΑΣΣ, με στόχο είτε να αλλάξει το περιφερειακό περιβάλλον είτε να μειώσει το κόστος συμμετοχής της σε ένα σχήμα όπου δεν θα κατέχει τον κεντρικό ρόλο.
Την ίδια στιγμή, η ενίσχυση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδας, όπως επιβεβαιώθηκε και από τη δήλωση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στο Doha Forum περί της χώρας ως αξιόπιστου συνομιλητή και έντιμου διαμεσολαβητή, δημιουργεί νέα δεδομένα που η Άγκυρα παρακολουθεί προσεκτικά. Η ελληνική πρωτοβουλία για το 5Χ5 προσφέρει στην Αθήνα την ευκαιρία να διαμορφώσει ένα νέο πλαίσιο περιφερειακού διαλόγου όπου ο ελληνικός ρόλος ενισχύεται θεσμικά και η Τουρκία δεν μπορεί να ασκήσει πλήρη έλεγχο. Το ΑΣΣ, αντιθέτως, λειτουργεί για την Τουρκία ως χώρος όπου μπορεί να προχωρήσει σε ελεγχόμενες κινήσεις χωρίς να αποκαλύψει το πλήρες στρατηγικό της σχέδιο.
Συνολικά, η θετική δήλωση του Χακάν Φιντάν δεν συνιστά ουσιαστικό άνοιγμα της Τουρκίας προς την Ελλάδα, αλλά μια προσεκτικά σχεδιασμένη στρατηγική τοποθέτηση. Μέσω αυτής, η Άγκυρα εξετάζει τις προθέσεις της Αθήνας πριν από την πολυμερή διαδικασία, προετοιμάζει το έδαφος για την κεντρική της ένσταση στο Κυπριακό, στέλνει μήνυμα συνεργασίας προς τις ΗΠΑ, επιδιώκει καθυστέρηση της περιφερειακής διαπραγμάτευσης και ενισχύει την τεχνική θετική ατζέντα με στόχο τη διαμόρφωση ενός πιο ευνοϊκού διαπραγματευτικού περιβάλλοντος. Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, το οποίο προγραμματίζεται για το πρώτο τρίμηνο του 2026, αποτελεί για την Τουρκία όχι απλώς έναν διμερή θεσμό αλλά έναν μηχανισμό διαχείρισης χρόνου, πίεσης και προσδοκιών, πλήρως ενταγμένο στη συνολικότερη τουρκική στρατηγική για την Ανατολική Μεσόγειο.
Πρόσφατα σχόλια