Η πολιτική ιδεολογία του Ντόναλντ Τραμπ συνδυάζει παραδοσιακά και καινοφανή στοιχεία.
Αν και ο ίδιος συχνά παρουσιαζόταν ως «αντισυστημικός» ηγέτης, η ιδεολογική του συγκρότηση αποκαλύπτει μια συνεκτική –έστω και αντιφατική– σύνθεση λαϊκισμού, πολιτισμικού συντηρητισμού και οικονομικού προστατευτισμού. Ο λεγόμενος “τραμπισμός” (Trumpism) έχει εξελιχθεί σε ιδεολογικό ρεύμα το οποίο επηρεάζει βαθιά το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και τον αμερικανικό πολιτικό λόγο.
Στον πυρήνα της ιδεολογίας του Τραμπ βρίσκεται ένας έντονος λαϊκιστικός αντιελιτισμός, ο οποίος αντιλαμβάνεται τον πολιτικό κόσμο απλοϊκώς μέσα από τη διχοτόμηση του ” λαού” έναντι των ” ελίτ”. Η ρητορική του Τραμπ εστίασε στην απαξίωση του πολιτικού και τεχνοκρατικού κατεστημένου της Ουάσινγκτον, των κυρίαρχων ΜΜΕ και της ακαδημαϊκής κοινότητας, ενώ χρησιμοποίησε μια απλουστευτική και επιθετική γλώσσα για να ενισχύσει το αίσθημα ταύτισης με την εργατική και μικροαστική βάση του. Η επίκληση του “America First” αποτέλεσε όχι μόνο ένα πολιτικό σύνθημα, αλλά και βασικό ιδεολογικό πλαίσιο, το οποίο εξυπηρετούσε την ανασύσταση μιας ταυτότητας βασισμένης στον προστατευτισμό, την αυτάρκεια και την αντιπαλότητα προς τη διεθνή τάξη.
Στον οικονομικό τομέα, ο τραμπισμός χαρακτηρίζεται από οικονομικό προστατευτισμό και επιφυλακτική στάση έναντι της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Η ρητορική του επικεντρώθηκε στην απώλεια βιομηχανικών θέσεων εργασίας, κυρίως στις Μεσοδυτικές Πολιτείες, κατηγορώντας τις εμπορικές συμφωνίες (όπως η NAFTA και η TPP) και τις πολυεθνικές εταιρείες για την αποβιομηχάνιση και την ανεργία. Μέσω τιμωρητικών δασμών και επαναδιαπραγμάτευσης εμπορικών συμφωνιών, επιδίωξε να προστατεύσει την εγχώρια παραγωγή, ενισχύοντας την εικόνα του υπερασπιστή των Αμερικανών εργατών απέναντι στην “άδικη” διεθνή οικονομία. Αυτή η στρατηγική, αν και έρχεται σε αντίθεση με την παραδοσιακή θέση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, κατάφερε να προσελκύσει σημαντική μερίδα της εργατικής τάξης.
Η εσωτερική του πολιτική χαρακτηρίστηκε από φιλελεύθερη απορρύθμιση και φορολογικές ελαφρύνσεις υπέρ των επιχειρήσεων, ενισχύοντας τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Η αποδυνάμωση ρυθμιστικών θεσμών, όπως η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA), επιβεβαιώνει την ιδεολογική εγγύτητα με τον οικονομικό φιλελευθερισμό σε επίπεδο κρατικής παρέμβασης. Αποτελεί παραδοξότητα ότι ενώ ο Τραμπ υιοθετεί προστατευτικές πρακτικές στο διεθνές εμπόριο, στο εσωτερικό επιδιώκει τη συρρίκνωση του κράτους και την ενίσχυση της επιχειρηματικής ελευθερίας.
Ιδιαίτερη σημασία έχει και ο πολιτισμικός και εθνοτικός συντηρητισμός που διαπνέει την ιδεολογία του Τραμπ. Η πολιτική του ταυτότητα βασίζεται στην υπεράσπιση “παραδοσιακών αξιών”, την αντίθεση στην ,κατά Τράμπ, “ριζοσπαστική αριστερά”, την απαξίωση των κινημάτων για κοινωνική δικαιοσύνη (όπως το Black Lives Matter)
Η ιδεολογική ταυτότητα του Τραμπ συνιστά ένα σύνθετο και υβριδικό ιδεολογικό μόρφωμα, που ενσωματώνει τόσο νεοφιλελεύθερα όσο και παλαιοσυντηρητικά στοιχεία, επενδυμένα με μια έντονα λαϊκιστική ρητορική.
Η επιστροφή του στην εξουσία σηματοδοτεί όχι μόνο την επιβίωση του πολιτικού του κεφαλαίου, αλλά και την ιδεολογική παγίωση ενός εναλλακτικού μοντέλου διακυβέρνησης. Το ιδεολογικό στίγμα αυτής της θητείας συντίθεται κυρίως από τέσσερα χαρακτηριστικά: τον εθνολαϊκισμό, τον διοικητικό αυταρχισμό, τον πολιτισμικό συντηρητισμό και τη ριζοσπαστικοποίηση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.
Ο εθνολαϊκισμός αποτελεί το κατεξοχήν ιδεολογικό πλαίσιο της νέας προεδρικής περιόδου. Το δόγμα “America First” επανεμφανίζεται όχι απλώς ως ρητορική αυτονομίας, αλλά ως ενεργή αναδίπλωση από τη διεθνή σκηνή. Η αποχώρηση από διεθνείς οργανισμούς, η επαναφορά περιοριστικών μέτρων στο εμπόριο και η σκλήρυνση της μεταναστευτικής πολιτικής καταδεικνύουν μια sui generis αντίληψη κρατικής κυριαρχίας Ο διεθνισμός, οι πολυμερείς θεσμοί και η προσφυγή στο διεθνές δίκαιο αντιμετωπίζονται ως περιορισμοί της εθνικής βούλησης.
Χαρακτηριστική του ιδεολογικού στίγματος του Τράμπ είναι η ροπή προς τον διοικητικό αυταρχισμό. Η έμφαση στην ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας σε βάρος του Κογκρέσου και της δικαστικής αρχής, η απομάκρυνση «ανεπιθύμητων» κρατικών λειτουργών και η επιδίωξη πολιτικού ελέγχου επί της ομοσπονδιακής γραφειοκρατίας συγκροτούν ένα πρότυπο διακυβέρνησης που αντιστρατεύεται τον συνταγματικό διαχωρισμό των εξουσιών. Η τάση αυτή συνδέεται με μια ευρύτερη προσπάθεια ελέγχου του «βαθέος κράτους» (deep state), το οποίο παρουσιάζεται ως εχθρός της λαϊκής εντολής.
Η πολιτισμική διάσταση της ιδεολογίας του Τραμπ ενισχύεται στη δεύτερη θητεία του με τη μορφή ενός συστηματικού πολιτισμικού συντηρητισμού. Η στροφή προς έναν παραδοσιακό ορισμό της αμερικανικής ταυτότητας, αναδεικνύουν μια βαθύτερη ιδεολογική τομή. Η Τραμπική προσέγγιση προτάσσει την πολιτισμική ομοιογένεια και την επιστροφή σε αξίες που θεωρεί αυθεντικά αμερικανικές.
Τέλος, η δεύτερη θητεία επισφραγίζει τη ριζοσπαστικοποίηση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Το κόμμα μετασχηματίζεται σε μηχανισμό ιδεολογικής και προσωπικής νομιμοφροσύνης προς τον Τραμπ, με τις παραδοσιακές νεοφιλελεύθερες και συντηρητικές του καταβολές να παραμερίζονται υπέρ ενός λαϊκιστικού ριζοσπαστισμού.
Το ιδεολογικό στίγμα του τραμπισμού εγγράφεται στο ευρύτερο φαινόμενο της παγκόσμιας μεταδημοκρατικής στροφής. Η ενίσχυση της εθνολαϊκιστικής ρητορικής, η αποδόμηση των φιλελεύθερων θεσμών, και η θεσμική πόλωση συνιστούν τα βασικά γνωρίσματα ενός μοντέλου εξουσίας που προσεγγίζει όλο και περισσότερο μια μεταδημοκρατική μορφή αυταρχικού πλειοψηφισμού.
Πρόσφατα σχόλια