Το διεθνές δίκαιο της θάλασσας συχνά παρερμηνεύεται ως μηχανισμός άμεσης επίλυσης διαφορών. Στην πραγματικότητα, λειτουργεί ως πλαίσιο σωρευτικής νομιμοποίησης, εντός του οποίου οι κρατικές πρακτικές κρίνονται όχι μόνο από τη νομική τους βάση, αλλά και από τη δυνατότητά τους να ενσωματωθούν σε ένα σταθερό θεσμικό περιβάλλον. Το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση συμφωνίας που παράγει πολιτικά αποτελέσματα χωρίς να έχει επιτύχει διεθνή κανονικοποίηση.
Η απουσία κοινοβουλευτικής κύρωσης από τη Λιβύη, σε συνδυασμό με την ευρεία διεθνή αμφισβήτηση της συμβατότητάς του με το Δίκαιο της Θάλασσας, δημιουργεί ένα καθεστώς διαρκούς νομικής αβεβαιότητας. Το Μνημόνιο δεν καταρρέει αυτομάτως, αλλά παραμένει εκτεθειμένο σε θεσμική διάβρωση. Κάθε πράξη που βασίζεται σε αυτό απαιτεί επιπλέον πολιτικό και διπλωματικό κεφάλαιο για να υποστηριχθεί.
Η σημασία της πιθανής προσφυγής στη Χάγη δεν έγκειται μόνο στο ενδεχόμενο δικαστικής κρίσης, αλλά στη διαδικασία που αυτή ενεργοποιεί. Η διεθνοποίηση της διαφοράς μεταφέρει το βάρος από τη διμερή αντιπαράθεση στο πεδίο της θεσμικής αξιολόγησης. Η αναγνώριση της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου από τη Λιβύη καθιστά αυτό το ενδεχόμενο ρεαλιστικότερο σε σύγκριση με άλλες περιπτώσεις της περιοχής.
Το διεθνές δίκαιο, σε αυτό το πλαίσιο, λειτουργεί ως μηχανισμός χρονικής πίεσης. Όσο μια συμφωνία παραμένει εκτός κανονικότητας, τόσο αυξάνεται το κόστος διατήρησής της. Η Τουρκία καλείται να επενδύει διαρκώς πολιτικό κεφάλαιο για να υπερασπιστεί μια νομικά αμφισβητούμενη θέση, ενώ οι αντίπαλοι της μπορούν να λειτουργούν με στρατηγική υπομονή.
Για την Ελλάδα, η αξιοποίηση του διεθνούς δικαίου δεν συνιστά άσκηση ηθικής, αλλά εργαλείο μακροπρόθεσμης στρατηγικής. Στόχος δεν είναι η άμεση ακύρωση του Μνημονίου, αλλά η σταδιακή αποδόμηση της νομιμοποιητικής του βάσης, ώστε να καταστεί πολιτικά μη λειτουργικό. Η ενσωμάτωση της Ανατολικής Μεσογείου σε θεσμικά σχήματα συνεργασίας και προβλεψιμότητας ενισχύει αυτήν ακριβώς τη λογική.
Τελικώς, τα γεωπολιτικά τετελεσμένα που δεν εδράζονται σε σταθερή θεσμική νομιμοποίηση έχουν περιορισμένο προσδόκιμο ζωής. Μπορούν να επιβιώσουν μόνο όσο υποστηρίζονται από συνεχή προβολή ισχύος. Όταν το κόστος αυτής της προβολής υπερβεί το στρατηγικό όφελος, η αποδόμηση καθίσταται αναπόφευκτη.
Πρόσφατα σχόλια