Η Γενοκτονία των Ποντίων σχετίζεται με την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ανάδυση του τουρκικού εθνικισμού στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι Έλληνες που κατοικούσαν επί χιλιετίες στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρξαν στόχος μιας συστηματικής πολιτικής εθνοκάθαρσης που κορυφώθηκε την περίοδο 1914–1923.
Η γενοκτονία δεν αποτελεί μεμονωμένο γεγονός. Ήταν μια ευρύτερη στρατηγική εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών της Μ. Ασίας που τέθηκε σε εφαρμογή από τις οθωμανικές αρχές. Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι παρόμοια αντιμετώπιση είχαν και άλλοι χριστιανικοί πληθυσμοί όπως οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι, Η πολιτική αυτή είχε σαφώς οργανωμένο χαρακτήρα, με τη στήριξη διοικητικών, στρατιωτικών και παρακρατικών μηχανισμών με σκοπό της εθνική ομογενοποίηση της μεταοθωμανικής Τουρκίας
Η επιστημονική αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων, αν και υπήρξε αρχικά περιορισμένη λόγω γεωπολιτικών συμφερόντων και της επιρροής της Τουρκίας στη διεθνή σκηνή, έχει ενισχυθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Πολλά κράτη, καθώς και διεθνείς οργανώσεις και ακαδημαϊκοί φορείς, έχουν προχωρήσει στην αναγνώριση του εγκλήματος ως γενοκτονία, σύμφωνα με τον ορισμό που καθορίστηκε από τη Σύμβαση του ΟΗΕ του 1948.
Η αναγνώριση της γενοκτονίας δεν αφορά μόνο την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, αλλά και την προάσπιση της συλλογικής μνήμης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η απόδοση δικαιοσύνης, έστω και συμβολικά, αποτελεί βασικό βήμα για την αποτροπή παρόμοιων εγκλημάτων στο μέλλον, ενώ συμβάλλει και στη συμφιλίωση των λαών, δια της αποδοχής του παρελθόντος.
Εξίσου σημαντική είναι η πολιτική διάσταση της Γενοκτονίας τόσο σε επίπεδο διεθνούς δικαίου όσο διακρατικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η εθνοκάθαρση των Ποντίων εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο εθνικής ομογενοποίησης του υπό διάλυση Οθωμανικού κράτους στις αρχές του 20ού αιώνα. Στόχος ήταν η εθνοτική εκκαθάριση περιοχών που κατοικούνταν από μη μουσουλμανικούς πληθυσμούς, με στόχο τη δημιουργία ενός ομοιογενούς τουρκικού έθνους-κράτους.
Η Τουρκία αρνείται επισήμως τον όρο «γενοκτονία» υποστηρίζοντας ότι τα γεγονότα ήταν αποτέλεσμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτή η αρνητική στάση αποτελεί σταθερό στοιχείο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και κάθε απόπειρα αναγνώρισης της γενοκτονίας προκαλεί εντάσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η Ελλάδα αναγνώρισε επισήμως τη γενοκτονία των Ποντίων με το Νόμο 2193/1994 και καθιέρωσε την 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης. Όμως, η γεωπολιτική ισχύς της Τουρκίας, τα στρατηγικά της ερείσματα, καθώς και η ad hoc στάση κρατών όσον αφορά τις ιστορικές γενοκτονίες, έχουν καταστήσει δύσκολη την επίσημη αναγνώριση από διεθνείς οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη.
Η γενοκτονία των Ποντίων έχει επίσης σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της εσωτερικής πολιτικής ταυτότητας της Ελλάδας, ιδίως στις προσφυγικές κοινότητες. Το αίτημα της αναγνώρισης έχει εξελιχθεί σε ένα ισχυρό συμβολικό και πολιτικό εργαλείο, ενισχύοντας τον διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη συλλογική μνήμη και την διαχείριση της ,όπως και της ιστορικής μνήμης, από την Πολιτεία.
Η πολιτική διάσταση της Γενοκτονίας των Ποντίων, δεν αφορά στο παρελθόν. Αποτελεί διαρκές πεδίο διαπραγμάτευσης ταυτότητας, ηθικής ευθύνης και γεωπολιτικής σκοπιμότητας. Εντάσσεται στο ευρύτερο ερώτημα κατά πόσο η ιστορική δικαιοσύνη μπορεί να υπερισχύσει των πολιτικών και διπλωματικών συμφερόντων.
Πρόσφατα σχόλια