Αθλητισμός και δημοκρατία

Ανέκαθεν στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας ο αθλητισμός κατείχε πρωτεύοντα ρόλο στην ζωή του ανθρώπου και των κοινωνιών.

Στην αρχαία Ελλάδα και τα αμεσοδημοκρατικά πολιτεύματά της  το πρότυπο του «καλού καγαθού» πολίτη είχε σε απόλυτη προτεραιότητα τον αθλητισμό και το αθλητικό πνεύμα  αφενός επειδή ο άνθρωπος εθεωρείτο ολοκληρωμένη ύπαρξη όταν καλλιεργεί ταυτοχρόνως το σώμα μαζί με το πνεύμα του, αφετέρου επειδή η σωματική ευρωστία ήταν απαραίτητη για την αποτελεσματική υπεράσπιση της πόλης-κράτους από εξωτερικούς αντιπάλους.    Στις σύγχρονες  αντιπροσωπευτικές δημοκρατικές κοινωνίες η σχέση μεταξύ Δημοκρατίας και αθλητισμού είναι αμφίδρομη. ο αθλητισμός είναι φορέας συλλογικής δημοκρατικής κουλτούρας παίζει σημαντικό ρόλο στην ζωή των κοινωνιών. Το άτομο παιδεύεται στους δημοκρατικούς θεσμούς Δημιουργούνται πρότυπα, είδωλα, αντικείμενα θαυμασμού, το άτομο κοινωνικοποιείται  μαθαίνει να υπακούει σε κανόνες , αντιλαμβάνεται τα όρια τυχόν παραβατικής /υπερβολικής συμπεριφοράς του καθώς και το τίμημα που αυτή μπορεί να έχει ανά περίπτωση. Είναι δηλαδή με λίγα λόγια ο αθλητισμός ένας μικρόκοσμος της ανοικτής, δημοκρατικής κοινωνίας .

Η πολιτεία από την άλλη πλευρά, οφείλει με τη σειρά της να ενθαρρύνει την αθλητική δραστηριότητα, να καθορίζει το πλαίσιο του υγιούς ανταγωνισμού οι οποίοι συμβάλουν στην δημιουργία δημοκρατικά σκεπτόμενων πολιτών και να ενθαρρύνει την συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες, ατομικές και συλλογικές. Επιπλέον με την διοργάνωση σημαντικών αθλητικών δραστηριοτήτων διεθνούς ακτινοβολίας συμβάλλει στην τόνωση του αθλητικού πνεύματος , στην οικονομική άνθηση και την ενίσχυση του εθνικού γοήτρου στις διοργανώτριες χώρες. Τέλος  ο βασικός αντιπροσωπευτικός θεσμός της σύγχρονης δημοκρατίας, τα πολιτικά κόμματα είναι πιθανόν να καλέσουν στις τάξεις τους αθλητές επιτυχημένους στο άθλημά τους  με σκοπό την διεύρυνση της πολιτικής επιρροής  τους διεισδύοντας σε κοινωνικές ομάδες μέχρι στιγμής αδιάφορες για τις πολιτικές διεργασίες. Όλες αυτές οι δραστηριότητες της Πολιτείας που περιγράφηκαν πιο πάνω έχουν ως ουσιαστικό σκοπό την αναπαραγωγή της πολιτείας ως θεσμού μέσω της επίρρωσης του πολιτεύματος με την καλλιέργεια δημοκρατικού ήθους και συνείδησης καθώς  και ασκησης πολιτικών οι οποίες ως έμμεση συνέπεια έχουν την δημιουργία κλίματος οικονομικής ευημερίας.

Σε αντιδιαστολή με τα δημοκρατικά πολιτεύματα, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, όπως ο φασισμός, ο ναζισμός και ο σταλινισμός  χρησιμοποιούν εργαλειακά τον αθλητισμό. Στα συστήματα αυτά η ατομική βούληση και η προσωπικότητα ουσιαστικά συνθλίβονται και συσσωματώνονται σε μία «συλλογική συνείδηση» . Χρησιμοποιείται κατά κόρον ως προπαγανδιστικό μέσο για την δημιουργία ενός «νέου τύπου ανθρώπου»  ο οποίος αντιπαραβάλλεται με τον παλιό «ατελή τύπο»  προς τέρψιν του εκάστοτε δικτάτορα.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι το  αθλητικό πνεύμα ζει και αναπτύσσεται ουσιαστικά εκεί όπου υπάρχει ανοικτό, δημοκρατικό και συμμετοχικό πολιτικό καθεστώς το οποίο είναι αντίστοιχο με το επίπεδο ανάπτυξης της Δημοκρατίας.

To παραπάνω κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό των αποφοίτων του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ