Η εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν στα Κατεχόμενα δημιούργησε συγκρατημένη αισιοδοξία αλλά και σκεπτικισμού για τις πραγματικές δυνατότητες αλλαγής. Με διαφορά σχεδόν τριάντα ποσοστιαίων μονάδων έναντι του απερχόμενου ηγέτη, το εκλογικό αποτέλεσμα φαίνεται να εκφράζει μια βαθύτερη κοινωνική κόπωση απέναντι στον ιδεολογικό πατερναλισμό και την αδιαλλαξία που χαρακτήρισε την προηγούμενη περίοδο. Ωστόσο, πίσω από τον εκλογικό θρίαμβο, το θεμελιώδες ερώτημα παραμένει: μπορεί πράγματι ο νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης να ασκήσει αυτόνομη πολιτική ή θα παραμείνει εγκλωβισμένος στη γεωπολιτική αγκαλιά της Άγκυρας;
Η ψήφος υπέρ του Ερχιουρμάν αντανακλά μια ευρύτερη πολιτισμική και κοινωνική αντίδραση των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι επιχειρούν να αναδιαμορφώσουν την ταυτότητά τους στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προσανατολισμού. Η επικράτηση της μετριοπάθειας και της κοσμικότητας έναντι του ισλαμοσυντηρητικού αφηγήματος συνιστά μήνυμα επαναπροσδιορισμού της τουρκοκυπριακής πολιτικής ταυτότητας· μια αναζήτηση πολιτικού ρόλου που υπερβαίνει τη λογική της υποτελούς διαχείρισης και προσεγγίζει το αίτημα συμμετοχής στη διεθνή νομιμότητα.
Η εκλογική αναμέτρηση αποκαλύπτει, ωστόσο, και μια παράδοξη διάσταση. Παρά το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος είχε στηρίξει προεκλογικά τον απερχόμενο ηγέτη, έσπευσε να συγχαρεί τον νέο εκλεγμένο Τουρκοκύπριο ηγέτη, δηλώνοντας ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει να «υπερασπίζεται τα κυριαρχικά δικαιώματα» του ψευδοκράτους. Η διπλή αυτή γλώσσα, τυπική του τουρκικού πολιτικού πραγματισμού, συνιστά σαφή ένδειξη τακτικής αναδίπλωσης: μια επιχείρηση προσωρινού εξωραϊσμού της τουρκικής εικόνας στο διεθνές πεδίο, χωρίς κατ’ ανάγκη μεταβολή στρατηγικής.
Η ανοχή της Άγκυρας σε μια εκλογική διαδικασία χωρίς εμφανείς παρεμβάσεις –σε αντίθεση με το 2020– εγείρει νέα ερωτήματα. Πρόκειται για πράξη αυτοπεποίθησης μιας ηγεσίας που νιώθει ότι ελέγχει πλήρως την κατάσταση ή για προσεκτική προσπάθεια μείωσης των εντάσεων ενόψει διεθνούς επαναπροσέγγισης; Η πληροφορία ότι δόθηκε σιωπηρή γραμμή αποχής στους εποίκους, οι οποίοι ενδέχεται να αποτελούν πλέον πλειοψηφία, ενισχύει την υπόθεση ότι η τουρκική ηγεσία άφησε εσκεμμένα χώρο για ένα αποτέλεσμα που θα λειτουργήσει ως εργαλείο διπλωματικού εξωραϊσμού.
Από αναλυτική σκοπιά διεθνών σχέσεων, η κίνηση αυτή εντάσσεται σε μια πολυεπίπεδη στρατηγική αναπροσαρμογής. Η Τουρκία, αντιμετωπίζοντας την ανάγκη αποκατάστασης των σχέσεων της με τη Δύση, επιδιώκει να εμφανιστεί ως παράγοντας σταθερότητας και όχι αναθεωρητισμού. Μέσα από την εικόνα μιας «νέας εποχής» στα Κατεχόμενα, η Άγκυρα επιχειρεί να ενισχύσει τη θέση της σε κρίσιμες διαπραγματεύσεις – από τα ευρωπαϊκά προγράμματα άμυνας έως την ανανέωση του διαλόγου με τις ΗΠΑ για την πώληση μαχητικών και αμυντικών συστημάτων. Ο εξωραϊσμός του Κυπριακού ζητήματος λειτουργεί εδώ ως διπλωματικό εργαλείο νομιμοποίησης, όχι ως ουσιαστική αλλαγή πολιτικής.
Η νέα τουρκοκυπριακή ηγεσία καλείται, επομένως, να ισορροπήσει σε ένα πολιτικό τεντωμένο σχοινί. Από τη μία πλευρά, οφείλει να διατηρήσει τις λειτουργικές σχέσεις με την Άγκυρα, η οποία παραμένει ο καθοριστικός χρηματοδότης και στρατιωτικός εγγυητής. Από την άλλη, χρειάζεται να επιβεβαιώσει προς τη διεθνή κοινότητα ότι παραμένει προσηλωμένη στη λογική της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας – ενός πλαισίου που αποτελεί τη μοναδική ρεαλιστική βάση επανεκκίνησης των συνομιλιών. Το ζήτημα δεν είναι μόνο αν ο Ερχιουρμάν θέλει να διαφοροποιηθεί· είναι αν μπορεί να το πράξει χωρίς να προκαλέσει την αντίδραση ενός συστήματος εξουσίας που ορίζει τα όρια του εφικτού.
Παράλληλα, η Κύπρος έχει αναβαθμιστεί στους στρατηγικούς υπολογισμούς της Ουάσινγκτον και της ΕΕ, λειτουργώντας ως κόμβος σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η νέα γεωπολιτική θέση μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη, εφόσον αξιοποιηθεί ως μοχλός πίεσης για ουσιαστική πρόοδο στο Κυπριακό. Η διεθνής κοινότητα οφείλει να αποφύγει τον εφησυχασμό που συχνά συνοδεύει τις «νέες αρχές» στην τουρκοκυπριακή πολιτική σκηνή. Οι προθέσεις πρέπει να μετατραπούν σε αποδείξεις, και η ρητορική σε πράξη.
Η εκλογή Ερχιουρμάν δεν αναιρεί τις βαθιές σταθερές του Κυπριακού: την παρουσία κατοχικού στρατού, τον εποικισμό, την οικονομική εξάρτηση και την πολιτική επιτήρηση. Εντούτοις, δημιουργεί έναν χώρο διαλόγου για τη διαμόρφωση μιας νέας πολιτικής εξίσωσης, όπου η μετριοπάθεια μπορεί να αποτελέσει εργαλείο ανανέωσης, όχι απλώς επικοινωνιακής διαχείρισης. Η προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών εξαρτάται πλέον από την ικανότητα της διεθνούς κοινότητας να απαιτήσει ουσιαστικές μετατοπίσεις στάσης και συμπεριφοράς από την Άγκυρα.
Η νέα σελίδα που επιχειρείται να γραφτεί στα Κατεχόμενα θα κριθεί, τελικά, από την αντοχή της πραγματικής πολιτικής βούλησης απέναντι στα δεσμά της εξάρτησης. Αν ο Ερχιουρμάν κατορθώσει να αξιοποιήσει τη λαϊκή εντολή για αυτονομία, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, τότε ίσως η εκλογή του να σηματοδοτήσει πράγματι μια νέα πολιτική εποχή για το Κυπριακό. Διαφορετικά, θα προστεθεί στη μακρά λίστα των χαμένων ευκαιριών που στοιχειώνουν τη σύγχρονη ιστορία της Μεγαλονήσου.
Πρόσφατα σχόλια